Firmware là gì? Update firmware như thế nào cho an toàn?

Hello

Hà Nội: 49 Thái Hà | 151 Lê Thanh Nghị và 63 Trần Thái Tông ● HCM: 158 - 160 Lý Thường Kiệt | 330-332 Võ Văn Tần ● Bắc Ninh: Số 51 Trần Hưng Đạo - Đại Phúc

DANH MỤC SẢN PHẨM

Firmware là gì? Update firmware như thế nào cho an toàn?

02-04-2024, 11:17 am

Chúng ta thường nói tới phần mềm và phần cứng nhưng bạn có biết rằng để kết hợp 2 thứ đó cùng nhau thì lại chính là firmware? Bài viết dưới đây chúng ta sẽ nói về khái niệm firmware là gì, cách hoạt động của firmware và tại sao bạn nên cần chú ý tới việc cập nhật firmware.

 

1. Firmware là gì?

Firmware là một chương trình được nhúng vào trong thiết bị phần cứng bởi nhà sản xuất để giúp thiết bị khởi động và hoạt động đúng theo chức năng thiết kế. Tất cả các thiết bị điện tử như laptop, PC, smartphone, TV hay các thiết bị gia dụng… đều có firmware riêng. Nếu như không có firmware, những thiết bị điện tử chỉ là một tổ hợp các linh kiện không hơn không kém.

 Firmware chứa tập lệnh được lưu trữ trên một bộ nhớ/chip nhớ
Firmware chứa tập lệnh được lưu trữ trên một bộ nhớ/chip nhớ

Vai trò của firmware là gì? Nó chính là yếu tố tối quan trọng cho hoạt động của thiết bị vậy nên chương trình này sẽ được lưu trữ trên bộ nhớ cố định của máy - một kiểu RAM - bộ nhớ trong tĩnh không cần phải cấp điện liên tục để lưu trữ thông tin. Bằng cách hoạt động này, dữ liệu của firmware vẫn sẽ được bảo vệ để giúp thiết bị hoạt động trở lại bình thường sau khi thiết bị hết pin hoặc xảy ra cúp điện.

 

2. Firmware hoạt động như thế nào?

Về cơ bản firmware hoạt động bằng cách gửi các lệnh tín hiệu được lập trình ở dạng ngôn ngữ cấp thấp (đơn giản) tới các linh kiện nhằm mục đích khởi động và chạy thiết bị.

 Firmware ra lệnh cho các thiết bị
Firmware ra lệnh cho các thiết bị

Để dễ hiểu hơn, hãy tưởng tượng như sau: khi bạn bật một chiếc laptop, firmware của mainboard trong laptop sẽ tự động gửi các lệnh đến bộ vi xử lý bao gồm việc kiểm tra khả năng hoạt động của các phần cứng để chỉ định những chương trình nào sẽ được tải về bộ nhớ và chạy.

Với những thiết bị đơn chức năng không có phần mềm (chẳng hạn như bàn phím - chuột, loa…) thì firmware sẽ liên tục hoạt động để cung cấp các chức năng cho người dùng kích hoạt. Đối với những thiết bị phức tạp hơn như smartphone, máy tính bảng hay laptop thì firmware sẽ tải các file hệ thống thực thi và sau đó firmware sẽ ngừng lại nhường chỗ cho các phần mềm trong máy hoạt động.

 

3. Phân loại firmware

Các firmware đều mang tính độc nhất với chip xử lý của thiết bị đó do firmware chỉ chứa các lệnh phù hợp cho hoạt động nhất định. Vậy nên nếu bạn cài firmware này lên các thiết bị loại khác chắc chắn nó sẽ không hoạt động được. Tuy nhiên, các firmware này vẫn có thể được phân loại theo cấp độ kiến trúc mà nó đang hoạt động.

3 loại firmware chính
3 loại firmware chính 

Firmware cấp thấp (Low-level firmware): các firmware này sẽ chỉ bao gồm những lệnh chức năng cơ bản nhất để điều khiển hoạt động của thiết bị. Chúng được lưu trữ trong bộ nhớ ROM (bộ nhớ chỉ đọc) và không thể bị xóa đi.

Firmware cấp cao (High-level firmware): đây là các firmware được lập trình ở mức độ tân tiến hơn nhằm tập trung vào các lệnh điều khiển có mức độ phức tạp cao trên thiết bị. Chúng được lưu trữ trên các chip nhớ đồng nghĩa với việc có thể chỉnh sửa và ghi đè bằng một phiên bản mới khác. 

Firmware phụ (Subsystem firmware): nằm trong các linh kiện phụ của một hệ thống thiết bị tổng thể, các firmware phụ này không chỉ phải đảm bảo chức năng hoạt động cho chính các linh kiện này mà còn phải tương thích để phối hợp cùng với các linh kiện khác trong hệ thống. Chúng thường được lưu trữ trong các bộ nhớ flash, CPU hay màn hình máy tính và có thể được update để cải thiện chức năng cũng như tương thích với các thiết bị mới.

 

Tóm lại, có thể ví von với các bộ phận trong cơ thể cho dễ hiểu để giải thích cho các loại firmware là gì đó là firmware cấp thấp đóng vai trò như quả tim hoạt động liên tục giữ nhịp sống cho cơ thể sinh tồn, firmware cấp cao đóng vai trò như hệ thống thần kinh cảm nhận và suy nghĩ và firmware phụ đóng vai trò như thận, gan, cơ bắp hỗ trợ cho hoạt động thường ngày của cơ thể.

 

4. Firmware & phần mềm (software) khác gì nhau?

Có thể bạn thấy rằng firmware và phần mềm đều là những đoạn mã được lập trình để điều khiển hoạt động của thiết bị? Vậy chẳng phải chúng giống nhau sao? Vậy sự khác biệt của firmware là gì? Đó chính là:

 

Khả năng truy cập, tiếp cận: như đã nói ở trên, firmware là những phần mềm tối quan trọng nên nó thường được các nhà sản xuất ẩn giấu đi để phòng trừ những trường hợp một vài người dùng vô ý hay cố ý can thiệp làm hỏng thiết bị. Còn với phần mềm, việc truy cập gần như là đương nhiên, thậm chí bạn còn có thể can thiệp chỉnh sửa mã nguồn nếu có kỹ năng lập trình.

Firmware và software có sự khác nhau nhất định
Firmware và software có sự khác nhau nhất định

Cách thức hoạt động: firmware trực tiếp tương tác với thiết bị thông qua các đoạn mã lệnh nhị phân cơ bản mà không cần phải qua một thiết bị giải mã ngôn ngữ. Trong khi đó, phần mềm được viết bằng rất nhiều loại ngôn ngữ lập trình phức tạp và cần phải qua giai đoạn xử lý, giải mã trên thành hệ nhị phân thiết bị để có thể điều khiển hoạt động chức năng đúng cách.

 

Nơi lưu trữ: như đã nói ở trên, firmware rất quan trọng nên sẽ được lưu trữ vĩnh viễn trên các bộ nhớ cố định. Bên cạnh đó, vì chỉ chứa những số lượng lệnh nhất định nên firmware sẽ tốn rất ít dung lượng. Trong khi đó phần mềm thường được lưu trữ trên ổ cứng và dễ dàng được cài đặt, xóa bỏ bất cứ lúc nào bạn muốn. Dung lượng của phần mềm cũng rất đa dạng và giới hạn có thể lên tới hàng chục, trăm gigabyte (GB).

 

5. Firmware trong cuộc sống thường ngày

Firmware tồn tại trong các thiết bị điện tử. Để có thể hiểu rõ được sự phổ biến thông dụng của firmware, dưới đây sẽ là một vài ví dụ chắc chắn bạn đã từng thấy firmware hoạt động trên các thiết bị sau:

Firmware trên laptop sẽ kiểm tra linh kiện để chuẩn bị khởi nạp hệ điều hành
Firmware trên laptop sẽ kiểm tra linh kiện để chuẩn bị khởi nạp hệ điều hành

Laptop: firmware sẽ kiểm tra khả năng hoạt động của các linh kiện trong máy tính và sau đó sẽ khởi chạy hệ điều hành. Firmware của laptop được lưu trữ trong một con chip nhỏ tại mainboard. Hầu hết loại firmware được sử dụng cho máy tính là Basic Input/Output System (BIOS - hệ thống nhập xuất cơ bản) và Extensible Firmware Interface (EFI - giao diện firmware mở rộng).

Xe hơi: các mẫu xe hơi hiện đại ngày nay không chỉ đơn thuần là một phương tiện di chuyển mà không cần sức kéo. Từng chiếc xe sẽ có tổ hợp những thiết bị điện tử phụ trách các chức năng riêng trong xe và tất nhiên firmware là thứ phải có để điều khiển. Từ những cảm biến nhiệt độ điều hòa, hệ thống loa, dàn đèn tín hiệu… đều được điều khiển bởi những firmware phụ.

 Các thiết bị điện tử gia dụng đều có firmware
Các thiết bị điện tử gia dụng đều có firmware

Smartphone: về bản chất thì smartphone khá tương đồng với PC, laptop bởi nó hoạt động như một chiếc máy tính nhỏ gọn cầm tay. Tất cả những hệ điều hành trên smartphone như Android, iOS đều phụ thuộc vào firmware để nạp dữ liệu hệ thống.

Tủ lạnh: khi chỉnh nhiệt độ tủ lạnh hoặc một số các chức năng như làm đá, bảo quản… firmware được cài đặt trong các linh kiện sẽ có những sự điều chỉnh tự động đáp ứng cho nhu cầu của người sử dụng.

 

6. Cập nhật Firmware là gì và tại sao nên thực hiện điều này

Việc cập nhật hay update firmware là hành động ghi đè một phiên bản firmware mới hơn lên phiên bản cũ. Như đã nói ở trên, chỉ những firmware cấp cao & firmware phụ mới có thể được cập nhật.

 Update firmware đem lại nhiều lợi ích tuy nhiên cần sự cẩn thận
Update firmware đem lại nhiều lợi ích tuy nhiên cần sự cẩn thận

Vì bản chất firmware định hình chức năng của thiết bị vậy nên bạn không thể thực hiện cập nhật firmware khi thiết bị còn đang hoạt động mà chỉ có thể update khi thiết bị đang ở trạng thái trước khi khởi động. Update firmware sẽ diễn ra trên chip nhớ của thiết bị, hành động cơ bản cho việc này sẽ là xóa cũ và thêm mới vậy nên hãy lưu ý luôn giữ cho thiết bị được hoạt động ổn định. Không được tùy ý tắt nguồn thiết bị khi đang cập nhật firmware nếu như bạn không muốn thiết bị của mình trở thành một “cục gạch” đúng nghĩa. Bên cạnh đó, chỉ nên tìm down firmware ở các trang web, nguồn uy tín để tránh bị dính virus hay mã độc đào tiền ảo.

Không được tắt nguồn thiết bị khi đang update firmware
Không được tắt nguồn thiết bị khi đang update firmware 

Cập nhật firmware mang lại những lợi ích nhất định cho người dùng thiết bị như sau:

  • Tăng bảo mật: việc firmware đã bị ẩn đi không có nghĩa là nó không thể truy cập vào được. Thực tế việc truy cập này là hoàn toàn có thể đối với những hacker hoặc những người dùng có mục đích xấu khi họ tìm ra những lỗ hổng bảo mật trong firmware. Do đó, khi bạn cập nhật firmware mới đã bao gồm những bản vá bảo mật đến từ nhà sản xuất nên sẽ an toàn hơn.
  • Sửa lỗi: thực tế không phải firmware hay phần mềm nào cũng được lập trình hoàn hảo ngay từ ban đầu nên các bug lỗi vẫn có thể phát sinh và dần được phát hiện trong quá trình sử dụng. Vậy nên các nhà sản xuất sẽ tung ra các bản vá để người dùng có thể tải về và khắc phục.
  • Thêm các tính năng mới: để khai phá hết được tiềm năng của thiết bị, các bản cập nhật firmware sẽ được bổ sung để thêm các tính năng hữu ích mang lại nhiều giá trị hơn cho người dùng.

 

Trên đây là khái niệm về firmware là gì cùng các ví dụ về cách thức hoạt động và khác biệt của firmware so với phần mềm. Hy vọng những thông tin này hữu ích cho bạn. Nếu bạn đang bối rối với việc update firmware cho PC hay laptop hãy tới ngay An Phát Computer để được hỗ trợ cũng như hưởng ngay ưu đãi vệ sinh PC laptop miễn phí nhé!

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Tin mới nhất
Laptop ASUS  AI trang bị Intel Core Ultra Series 2 chính thức ra mắt tại Việt Nam Laptop ASUS AI trang bị Intel Core Ultra Series 2 chính thức ra mắt tại Việt Nam
By Nguyễn Mạnh Linh 0 9

ASUS ra mắt các mẫu laptop AI đầu tiên tại Việt Nam trang bị Intel® Core™ Ultra (Series 2) 2025

Bài viết nhiều người xem
Laptop ASUS  AI trang bị Intel Core Ultra Series 2 chính thức ra mắt tại Việt Nam Laptop ASUS AI trang bị Intel Core Ultra Series 2 chính thức ra mắt tại Việt Nam
By Nguyễn Mạnh Linh 0 9

ASUS ra mắt các mẫu laptop AI đầu tiên tại Việt Nam trang bị Intel® Core™ Ultra (Series 2) 2025

ChatGPT Deep Research sẽ được miễn phí? ChatGPT Deep Research sẽ được miễn phí?
By Nguyễn Mạnh Linh 0 34

CEO Sam Altman đã xác nhận chắc chắn rằng người dùng Plus sẽ được sử dụng 10 lần một tháng và người dùng miễn phí sẽ được sử dụng hai lần một tháng

ROG Astral RTX 5090 và những điều bạn chưa biết ROG Astral RTX 5090 và những điều bạn chưa biết
By Nguyễn Mạnh Linh 0 245

Dòng ROG Astral mới lấy cảm hứng từ vẻ đẹp và sự bao la vô hạn của vũ trụ, và là minh chứng cho sự cống hiến không ngừng nghỉ để khám phá và định ...

Đánh giá EDRA EGM27U60P, Màn hình 4K Đồ họa 10 Bits, Đột phá thị trường giá mềm Đánh giá EDRA EGM27U60P, Màn hình 4K Đồ họa 10 Bits, Đột phá thị trường giá mềm
By Nguyễn Mạnh Linh 0 503

Nếu tôi tìm ra một chiếc màn hình 4K Đồ họa 10 Bits kết hợp cùng với chất lượng màu sắc Delta E

Sản phẩm bán chạy nhất
Chat Facebook (8h30-21h)
X
So sánh (0)

SO SÁNH SẢN PHẨM

DMCA.com Protection Status